JUBILANT: Bergensmagasinets første redaktør var Ove Landro – like frå oppstarten våren 2016 og fram til pandemien slo beina under oss fire år seinare. Fredag 13. mai fylte han 50 år.
Tittelen på denne hyllinga av vår tidlegare redaktør er henta frå eit av dei vakraste dikta Olav H. Hauge skreiv.
Det har berre eitt vers, og hadde eg ikkje visst betre så hadde eg trudd at ulvikbonden hadde meg og Ove Landro i tankane då han festa det på papiret.
Diktet lyder slik: «Eg er ein båt / utan vind. / Du var vinden. / Var det den leidi eg skulde? / Kven spør etter leidi / når ein har slik vind!»
I første linja står det at «eg er ein båt». Det er meg og Ove, det. Båten er meg, og Ove var vinden som gav meg fart. Slik har det vore like sidan den gongen for rundt 16 år sidan då eg søkte jobb i Åsane Tidende, der han den gongen var redaktør.
«Dersom du tilset meg, så vil det bli ei betre avis» sa eg på jobbintervjuet. Det har han minna meg på ein del gongar – at det var ganske cocky sagt – men han har òg vore raus nok til å sei at det faktisk gjekk litt troll i ord.
HJARTEVARME LEIARARTIKLAR
Ove Landro har vore ein svært viktig mentor for meg. Han kom med nyttige innspel på alt eg skreiv, føreslo å vinkla om og henta ting frå lenger nede i teksten opp i ingressen – ja, nokon gongar flytta han ein setning heilt opp i overskrifta.
Dei orda han presenterte lesarane for der, var rett og slett både litteratur og poesi av sjeldant høg kvalitet.
Han lærte meg verdien av det han kalla «kill your darlings», som for min del betydde å ofra delar av teksten eg var spesielt nøgd med – rett og slett fordi den då blei betre og meir lesarvenleg. Det paradoksale her er at det tek lengre tid å skrive korte tekstar enn å skrive lange – fordi det å komprimere og kutte er ei øving i seg sjølv.
Andre ting han har lært meg er rett bruk av semikolon og tankestrek – og korleis ein dreg lesaren med seg nedover i ein tekst ved å leggja inn gode overgangar. Det einaste eg var betre enn Ove på, var å skriva nynorsk. Han prøvde seg nokon gongar når han hadde laga ei sak frå Salhus – men kom alltid til kort på hokjønsformene.
Sidan gjekk han vidare til Bergensmagasinet, og kort etter at selskapet var etablert, henta han meg inn som fast journalist. Det var mykje humor i tekstane han skreiv der, blanda opp med like delar alvor og livsvisdom – anten han snakka om eller med lokale bergensartistar, fotballheltar eller andre som delte sterke personlege forteljingar i den aktuelle utgåva av Bergensmagasinet.
Det var ei fantastisk reise me hadde gjennom dei fire åra me laga Bergensmagasinet saman, og eg saknar samværet med Ove kvar einaste dag.
Når eg las korrektur på dei hjartevarme leiar-artiklane hans, fekk eg ståpels på begge armane. Dei orda han presenterte lesarane for der, var rett og slett både litteratur og poesi av sjeldant høg kvalitet. Han var nær på dei han skreiv om – utan at nokon nokonsinne kjende seg utlevert – ja, han opplevde endåtil at folk han IKKJE hadde skrive om kom til han og takka for at han hadde skrive så fint om dei.
EIT EIGE KRAFTVERK
Det var koronaen som knekte oss den gongen for litt over to år sidan. Magasinet hadde den gongen som no inga pressestøtte, så vi levde kun av annonseinntektene. Og annonsørane? Det var som om dei løyste seg opp i luft, i tynn tynn luft, som Shakespeare ville sagt det dersom han sat på eit lite aviskontor her i Bergen då han skreiv skodespelet Stormen. Og Ove? Han var vinden.
Ja, det var ein storm han piska opp, ein vidunderleg endelaus shakespearsk storm der det verkeleg kjendest som om me var vevd av same stoff som draumar. Så gjekk stormen over til vindstille, og me gjorde vårt beste for å berga ut restane før alt smuldra vekk og svant hen i det store intet.
Til ein mann som har passert middagshøgda passar det gjerne å sitera Dylan Thomas sitt kjende dikt – her i mi eiga omsetjing til nynorsk: «Gå ikkje på tøflar inn i di gode natt / Høg alder bør brenne og rase mot slutten av dagen / kjemp, kjemp mot det døyande lyset».
No er ikkje den walisiske diktaren den heilt rette til å uttale seg. Han døydde berre 39 år gamal, etter fleire fyllekuler i New York. Etter den eine skrytte han av å ha sett whisky-rekord med 18 einingar på ein og same kveld. Orda hans passar heller ikkje så godt på Ove, for av vesen er han mild og føyeleg – og møter livets utfordringar med stor ro. Kanskje det endrar seg om eit par tiår; at vi då får sjå at det bur ein skikkeleg eldreopprørar i vår tidlegare redaktør. Kva veit eg.
Uansett så har han no lagt bak seg fleire år enn han har igjen. Tanken på det gjer noko med deg. For min eigen del har eg merka at ein del ting som var viktige før ikkje lenger er så viktige. Eg veit kva eg likar, og eg kjenner betre til mine eigne styrker og veikskapar.
Det minnar meg om novella «Den andre» av Jorge Luis Borges. Den handlar om at den aldrande forfattaren møter på ei 20 år gamal utgåve av seg sjøl. Den unge trur ikkje heilt på at dei er same person, men blir overtydd når han får sjå ein dollarsetel påtrykt årstalet 1964 – som for den unge ligg 46 år inn i framtida. Dermed blir dei to sitjande og snakke om verdshistorie, litteratur og personlege opplevingar – men klarar ikkje heilt å einast om ting dei begge har minner om.
Etter at dei går kvar til sitt, undrar den eldre Borges seg over kvifor han ikkje har noko minne om dette møtet. Så går det opp for han at dollarsetlar frå 1964 med påtrykt årstal kun finst i draumar. Han slår seg difor til ro med at den unge utgåva må ha drøymt det heile, og gløymt møtet deira så fort han vakna.
Eg veit ikkje kva lærdom ein kan trekkja av denne forteljinga, anna enn at vi på ein måte lever i to verder – den vakne og draumeverda – og at tida som går ikkje er heilt lineær i nokon av dei.
Av og til flyt dei to verdene over i kvarandre – slik ei strøymande elv kan ta ein stille omveg der den på ein måte stoggar opp («bakevje» kalla me det for då eg vaks opp) – og av og til dukkar det opp ein draumesetel i jakkelomma som du ikkje visste at låg der.
Har du gode draumar, så gjev dei deg energi langt inn i den vakande dagen. I vår alder forstår vi og lettare både kva og kven som anten gjev oss energi eller tek den frå oss. Ove har vore som eit eige kraftverk for meg.
